Το τεχνικό σύστημα (Ζάκ Ελλύλ)

Ο Ζακ Ελλύλ συνέλαβε την ιδέα της κεντρικότητα της τεχνικής στην σημερινή κοινωνία. Αποδεικνύει ότι το «τεχνικό σύστημα» είναι πιο καθοριστικό για την κατανόηση του σύγχρονου κόσμου από το «κεφάλαιο» και τους νόμους του. Μας καλεί εμμέσως να ξεφύγουμε από τον τεχνολογικό μεσσιανισμό που κυριαρχεί και να σκεφτούμε με ριζικά διαφορετικό τρόπο.

Διακρίνει την τεχνική από τη τεχνολογία ως εξής: «Η τεχνική είναι πολύ ευρύτερη από την τεχνολογία: συνιστά το σύνολο των μέσων και των μεθόδων που επινοούνται και επιλέγονται ορθολογιστικά σε κάθε τομέα της ζωής; με αποκλειστικό κριτήριο την αποτελεσματικότητα την δεδομένη στιγμή»

Αλλά ο Ζάκ Ελλύλ γράφει σε μια υποσημείωση στο βιβλίο του «το τεχνικό σύστημα» για τις ολικές θεωρίες αναφερόμενος στον Μαρξ (στον οποίο βασίζονταν πολύ για τις αναλύσεις του) και στον Εντγκάρ Μορέν: «… αρνούμαι να παρουσιάσω την σκέψη μου με την μορφή μιας θεωρίας με συστηματικό τρόπο. Δημιουργώ ένα ανοικτό διαλεκτικό σύνολο και αποφεύγω να παρουσιάσω συνολικές λύσεις, απαντήσεις στα προβλήματα και θεωρητικές υποδείξεις για το μέλλον. Αν έκανα κάτι τέτοιο, θα συνεισέφερα και εγώ στην τεχνική ολοποίηση.»

Απόσπασμα από το βιβλίο του Ζακ Ελλύλ: Το Τεχνικό σύστημα

Η τεχνική διαμεσολάβηση της σχέση μεταξύ των ανθρώπων παράγει ένα γνωστό φαινόμενο που συνεχώς μας εκπλήσσει: το διαρκώς αυξανόμενο αίσθημα ατομικής μοναξιάς μέσα σε έναν κόσμο γενικευμένης επικοινωνίας.  Απ ‘ τη στιγμή που έγινε ένα Universum μέσων, η τεχνική αποτελεί το πραγματικό περιβάλλον του ανθρώπου.

Οι τεχνικές διαμεσολαβήσεις γενικεύτηκαν, εξαπλώθηκαν και πολλαπλασιάστηκαν σε τέτοιον βαθμό, ώστε συγκροτούν τελικά ένα νέο σύμπαν – υπήρξαμε μάρτυρες της ανάδυσης του «τεχνικού» περιβάλλοντος. Τούτο σημαίνει ότι ο άνθρωπος έπαψε να ζει κατά κύριο λόγο μέσα στο «φυσικό» περιβάλλον (το οποίο συγκροτείται από αυτό που συνήθως αποκαλούμε «Φύση»,  ύπαιθρο, δάσος, βουνό, θάλασσα κλπ.). Τώρα ζει μέσα σε ένα καινούργιο, τεχνητό περιβάλλον. Δεν ζει σε επαφή με την πραγματικότητα της γης και του νερού, αλλά με την πραγματικότητα των εργαλείων και των αντικειμένων που σχηματίζουν την ολότητα του περιβάλλοντός του.

Το περιβάλλον του αποτελείται πλέον από άσφαλτο, σίδερο, τσιμέντο, γυαλί, πλαστικές ύλες κ.ο.κ.  Δεν χρειάζεται να γνωρίζει τα σημάδια του καιρού (εκτός αν είναι αεροπόρος ή ναυτικός, ή όταν είναι σε διακοπές και θέλει να πάει εκδρομή στο βουνό!). Αντίθετα, η γνώση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας είναι ζωτικής σημασίας γι’ αυτόν. Ακόμη και το πρόβλημα της πρόγνωσης του καιρού δεν λύνεται πια με την άμεση γνώση του ουρανού, του ανέμου κλπ., αλλά χάρη στις εκπομπές της Ε.Μ.Υ. Σχετιζόμαστε με τα φυσικά στοιχεία αποκλειστικά μέσω ενός συνόλου τεχνικών, το οποίο είναι τόσο ολικό, που τελικά σχετιζόμαστε με τις ίδιες τις τεχνικές. Το καθαυτό φυσικό περιβάλλον εξαφανίζεται.

 

Παρακολουθήστε εδώ μια συνέντευξη με τον Ζάκ Ελλύλ από το 1992